Formaty opisu bibliograficznego i przypisów

Przypisy i opis bibliograficzny w praktyce

Powtórzmy tu najważniejsze informacje dotyczące najważniejszych praktycznych problemów związanych z formatem opisu bibliograficznego

  1. Wszystkie odsyłacze powinny być wykonane zgodnie z przyjętym formatem opisu bibliograficznego.
  2. Nie istnieje jeden absolutnie słuszny format opisu bibliograficznego.
  3. Format opisu (styl cytowania) ustalany jest przez prowadzącego zajęcia/promotora/redakcję czasopisma etc. i należy się temu podporządkować. Zły format opisu użyty w pracy stanowi błąd, który może wpłynąć na ocenę! Może również spowodować odrzucenie tekstu przez redakcję.
  4. Ważną umiejętnością praktyczną humanisty jest zdolność zamiany opisów w jednym stylu na inny.

Uwagi, dotyczące skrótów stosowanych w przypisach bibliograficznych:

1. jeżeli dokonujemy opisu w przypisie bibliograficznym a daną pozycję opisaliśmy w przypisie wcześniej — dla zaznaczenia tego faktu (aby nie powtarzać tej samej treści wielokrotnie) stosujemy odpowiednie skróty:

a) jeśli kolejny przypis bibliograficzny zawiera odniesienie do tej samej pracy i tej samej strony, stosujemy „ibidem” lub „tamże”.
Przykład:

b) jeśli kolejny przypis bibliograficzny zawiera odniesienie do tej samej pracy, ale innej strony, stosujemy „ibidem” lub „tamże” i wskazujemy stronę.
Przykład:

2. jeżeli dokonujemy opisu w przypisie bibliograficznym a pracę danego Autora opisaliśmy wcześniej, stosujemy odpowiednie skróty (łacińskie lub polskie).
Przykład:

3. W całym opracowaniu należy konsekwentnie stosować albo słowa łacińskie: „ibidem”, „idem” albo polskie: „tamże”, „tenże”. Nie należy ich mieszać.
4. W przypadku kolejnego odwołania w przypisach do tej samej pracy, podajemy inicjał i nazwisko autora oraz tytuł pracy (według wybranego stylu opisu), po czym wpisujemy informację o tym, że praca była już cytowana przez nas uprzednio: „op. cit.” albo „dz. cyt.”.
Przykład:


… [inne odnośniki]

Informacja
W niniejszym opracowaniu przyjęto następującą konwencję oznaczania elementów w schematach opisu bibliograficznego:

  • elementy w ramce oznaczają pola, które należy zastąpić konkretnymi danymi;
  • elementy bez ramek są integralną częścią opisu;
  • jeżeli brakuje pewnej części opisu, to albo zastępujemy ją odpowiednim skrótem, albo pomijamy (włącznie z ew. znakami interpunkcyjnymi przylegającymi z prawej strony). Drugi sposób nie daje informacji o tym, czy brak informacji jest podyktowany nierzetelnością piszącego opracowanie czy rzeczywistą niedostępnością informacji;
  • należy zwracać uwagę na wielkie litery, kursywę, cudzysłowy, które stosujemy w danym elemencie.

Styl według Polskiej Normy (PN)

Styl ten definiują następujące normy PN-ISO-690 z lipca 2002 roku (dla książek i czasopism) oraz PN-ISO-2 z 1999 (dla
dokumentów elektronicznych).
O czym trzeba pamiętać:

  • Podane poniżej wskazówki dotyczą wpisów bibliograficznych. W przypadku odwołań do konkretnych stron w pracach odpowiednio modyfikujemy zakres stron w opisie konkretnego odwołania albo dodajemy kolejny element opisu oddzielając go separatorem (dotyczy to odwołań do książek).
  • Norma wymaga podawania numeru ISBN książki,
  • Z racji tego, że norma nie precyzuje znaków interpunkcyjnych można więc przyjąć je dowolnie, ale należy stosować konsekwentnie. Przyjęło się, że zwykle używamy kropki jako separatora elementów opisu.
  • Nie dzielimy numeru ISBN.

Warto zapamiętać, że w tym formacie podawane są dane w wielu katalogach, np. NUKAT (trzeba jednak uważać na pojawiające się tam pewne niezgodności ze standardem).

Opis książki - forma podstawowa

Nazwisko autora Imię . Tytuł książki . Odpowiedzialność drugorzędna (redaktor, tłumacz, etc.) . Numer tomu i jego tytuł (w opisie poj. tomu) . Miejsce wydania : Wydawca , rok wydania . Nazwa serii i nr tomu w serii . ISBN Numer ISBN .

Uwaga: można pominąć następujące informacje w opisie

  • Odpowiedzialność drugorzędna
  • Oznaczenie wydania
  • Numer tomu i jego tytuł (w opisie pojedynczego tomu)
  • Nazwa serii i nr tomu w serii

Przykład:

Opis książki - forma skrócona

Dopuszczalna jest forma skrócona, która wystarcza do opisu większości prac (nie nadaje się do dzieł wielotomowych).

Nazwisko autora Inicjał imienia . Tytuł książki . Miejsce wydania : Wydawca , rok wydania . Numer ISBN .

Przykład:

Rozdział w pracy zbiorowej

Nazwisko autora artykułu Imię . Tytuł artykułu . W: Tytuł książki . Odpowiedzialność drugorzędna (redaktor, tłumacz, etc.) . Numer tomu i jego tytuł . Miejsce wydania : Wydawca , rok wydania . s. strony .

Jeżeli w opisie należy uwzględnić dodatkowe elementy, to umieszczamy je analogicznie, jak w podstawowym schemacie opisu książek.

Przykład:

Artykuły w czasopismach

Nazwisko autora artykułu Imię . Tytuł artykułu . Tytuł czasopisma . rok wydania , numer czasopisma , s. strony .

Przykład:

Recenzje

Nazwisko autora książki recenzowanej Imię . Tytuł książki recenzowanej . Miejsce wydania rok wydania . Rec. Nazwisko autora recenzji Imię . Tytuł recenzji . Tytuł czasopisma . rok wydania , numer czasopisma , s. strony .

Przykład:

Strona internetowa

Tytuł artykułu . [online] Miejsce publikacji : Instytucja sprawcza [dostęp data ostatniego dostępu ]. Dostępny w Internecie: adres URL

Można pominąć następujące dane:

  • Miejsce publikacji;
  • Instytucja sprawcza.

Przykład:

Styl Wydawnictwa Naukowego UPJPII

Styl ten stosowany jest w publikacjach wydawanych przez Wydawnictwo Naukowe UPJPII w Krakowie (np. w czasopismach wydziałowych: Logos i Ethos, Semina Scientiarum oraz Racjonalia.

Książki

Przykład odwoływania się w przypisach do książki (jeśli podajemy konkretne strony do których się odwołujemy):

Inicjały imion Nazwisko autora , Tytuł książki , odpowiedzialność drugorzędna (jeśli istotna) , miejsce wydania rok wydania , s. strony .

W przypadku, gdy wydawnictwo posiada więcej niż dwie siedziby, można wymienić tylko dwie najważniejsze zaznaczając, że istnieją inne.

Uwaga! W przypadku stosowania stylu WN UPJPII w spisach bibliograficznych opis kończymy na roku (pomijamy konkretne strony) i kończymy zawsze kropką.

Przykłady:
Cytat z książki K.R. Poppera pt. Nieustanne poszukiwania, wydanej w Krakowie w 1997, strony 252-253.

Przykład wpisu bibliograficznego dla tej samej co poprzednio książki K.R. Poppera:

Przykład odnośnika do strony z książki w języku angielskim (proszę zwrócić uwagę na to, że wymieniono tylko dwie siedziby wydawnictwa):

Rozdziały książek i prac zbiorowych

Przykład odwoływania się do pracy zbiorowej w przypisach:

Inicjały imion Nazwisko autora , Tytuł rozdziału , [w:] Tytuł książki , red. redaktorzy (Inicjał imienia Nazwisko) , miejsce wydania rok wydania , s. strony .

Uwaga! W przypadku stosowania stylu WN UPJPII w spisach bibliograficznych w każdym wpisie zamieszczamy zakres stron na której znajduje się dany tekst (rozdział) w pracy zbiorowej. Taka sama zasada dotyczy wpisów odnoszących się do artykułów w czasopismach. Wpis kończymy zawsze kropką.

Przykłady:
Tak odwołujemy się w przypisach do wybranej części z rozdziału z książki, który stanowi samodzielną pracę.

Tak zaś wygląda wpis bibliograficzny stworzony dla rozdziału z poprzedniego przykładu. NB. Dokładnie tak samo będzie wyglądał odnośnik w przypisie, w którym odwołujemy się do całego tekstu, a nie do wybranego fragmentu.

Artykuły z czasopism

Przykład odwoływania się do artykułu (pracy opublikowanej na lamach czasopisma) w przypisach:

Inicjały imion Nazwisko autora , Tytuł artykułu , „Tytuł czasopisma” , R. nr rocznika , rok wydania , t. tom w obrębie roku (o ile jest) , nr. numer w roku (o ile jest) , s. strony .

Uwaga! W przypadku stosowania stylu WN UPJPII w spisach bibliograficznych we wpisie zamieszczamy zakres stron na której znajduje się dany artykuł w czasopiśmie. Wpis kończymy zawsze kropką.

Przykłady:

Poniższy przykład ukazuje odwołanie do pierwszej strony artykułu. Jest to artykuł Z. Zawirskiego pt. „Refleksje filozoficzne nad teorją względności” opublikowany w „Przeglądzie Filozoficznym”, rocznik 23, wydany w roku 1920, strony 343–366.

Wpis bibliograficzny opisujący ten artykuł (np. w bibliografii załącznikowej) wyglądałby zatem następująco:

Źródła internetowe

Inicjały imion Nazwisko autora , Tytuł strony , [w:] adres URL ( data dostępu ).

Adres URL należy podawać w możliwie krótkiej formie, ale tak aby umożliwiała zlokalizowanie materiału.

Uwaga! W przypadku stosowania stylu WN UPJPII w spisach bibliograficznych we wpisie zamieszczamy te same informacje, które wykorzystujemy w odnośnikach w przypisach. Wpis kończymy zawsze kropką.

Przykład:


Należy zwrócić uwagę na poprawność podawania adresu (podawać możliwie najkrótsza ścieżkę) i pamiętać o zamieszczeniu daty sprawdzenia tej strony (serwisy WWW zmieniają się!). Dokładnie tak samo będzie wyglądało odwołanie się do tej strony w przypisie, jak i wpis bibliograficzny sporządzony dla tej publikacji.

Styl OBI (np. Semina Scientiarum)

Styl ten stosowany jest w publikacjach Ośrodka Badań Interdyscyplinarnych UPJPII.

Książki

Przykład odwoływania się w przypisach do książki w stylu OBI (podajemy konkretne strony do których się odwołujemy):

Inicjały imion Nazwisko autora , Tytuł książki , wydawnictwo , miejsce wydania rok wydania , s. strony .

Uwaga! W przypadku stosowania stylu OBI w spisach bibliograficznych opis kończymy na roku (pomijamy konkretne strony) i kończymy zawsze kropką.

Przykład:


Cytat z książki K.R. Poppera pt. Nieustanne poszukiwania, wydanej przez ZNAK w Krakowie w 1997.
Jeżeli cytujemy pojedynczą stronę, wówczas podajemy np.: s. 252. W uzasadnionym przypadku można dodać informację o tłumaczu, jak to ukazuje powyższy przykład.

Przykład wpisu bibliograficzny dla tej samej co poprzednio książki K.R. Poppera:

Przykład cytowania książki w języku angielskim:


W przypadku, gdy wydawnictwo posiada więcej niż dwie siedziby, można wymienić tylko dwie najważniejsze zaznaczając, że istnieją inne.

Rozdziały książek i prac zbiorowych

Przykład odwoływania się do pracy zbiorowej w przypisach:

Inicjały imion Nazwisko autora , „Tytuł rozdziału” [w:] Tytuł książki , redaktorzy (red.), wydawnictwo , miejsce wydania rok wydania , s. strony .

Uwaga! W przypadku stosowania stylu OBI w spisach bibliograficznych we wpisie zamieszczamy zakres stron na której znajduje się dany tekst (rozdział) w pracy zbiorowej. Wpis kończymy zawsze kropką.

Przykłady:


Tak odwołujemy się w przypisach do wybranej części z rozdziału z książki, który stanowi samodzielną pracę.


Tak zaś wygląda wpis bibliograficzny stworzony dla rozdziału z poprzedniego przykładu. NB. Dokładnie tak samo będzie wyglądał odnośnik w przypisie, w którym odwołujemy się do całego tekstu, a nie do wybranego fragmentu.


W tym przykładzie proszę zwrócić uwagę na pewien wyjątek który dotyczy cytowania książek OBI! (podwójne wydawnictwo i podwójne miejsce wydania).

Artykuły z czasopism

Przykład odwoływania się do pracy zbiorowej w przypisach:

Inicjały imion Nazwisko autora , „Tytuł artykułu” , Tytuł czasopisma , tom ( rok wydania ) , nr. numer w roku , s. strony .

Uwaga! W przypadku stosowania stylu OBI w spisach bibliograficznych we wpisie zamieszczamy zakres stron na której znajduje się dany artykuł w czasopiśmie. Wpis kończymy zawsze kropką.

Przykład:


Przykład ukazuje odwołanie do pierwszej strony artykułu. Jest to artykuł Z. Zawirskiego pt. „Refleksje filozoficzne nad teorją względności” opublikowany w Przeglądzie Filozoficznym, tom 23, rok 1920, strony 343–366.
Uwaga: w przypadku, gdy czasopismo podzielone jest na zeszyty tematyczne (np. filozofia przyrody, etyka, itp.), należy wówczas podać numer zeszytu.


Przykład ten ukazuje natomiast wpis bibliograficzny dotyczący powyżej prezentowanego artykułu Zawirskiego. Podajemy pełen zakres stron artykułu (wraz z bibliografią i abstraktami).


Artykuł w czasopiśmie Scientometrics, tom 3, nr 4, rok 1981, strony 265–273.

Preprinty

Przykład odwoływania się do preprintu (pracy dostępnej przed jej opublikowaniem) w przypisach:

Inicjały imion Nazwisko autora , „Tytuł artykułu” , preprint , instytucja publikujące preprint , miejscowość rok wydania , s. strony .

Uwaga! W przypadku stosowania stylu OBI w spisach bibliograficznych we wpisie pomijamy informację o stronach. Wpis kończymy zawsze kropką.

Przykład:


Wpis bibliograficzny opisujący preprint. Należy podać nazwę instytucji publikującej preprint, miejsce publikacji i rok.

Źródła internetowe

Inicjały imion Nazwisko autora , Tytuł strony , data dostępu , < adres URL > .

Adres URL należy podawać w możliwie krótkiej formie, ale tak aby umożliwiała zlokalizowanie materiału.

Uwaga! W przypadku stosowania stylu OBI w spisach bibliograficznych we wpisie zamieszczamy te same informacje, które wykorzystujemy w odnośnikach w przypisach. Wpis kończymy zawsze kropką.

Przykład:


Należy zwrócić uwagę na poprawność podawania adresu (podawać możliwie najkrótsza ścieżkę) i pamiętać o zamieszczeniu daty sprawdzenia tej strony (serwisy WWW zmieniają się!). Dokładnie tak samo będzie wyglądało odwołanie się do tej strony w przypisie, jak i wpis bibliograficzny sporządzony dla tej publikacji.

Styl harwardzki

Odnośnik umieszczamy w nawiasie w tekście głównym. Nie jest to więc typowy przypis, ale w praktyce spełnia tą samą funkcję co typowy przypis bibliograficzny. Styl ten ma wiele zalet z technicznego punktu widzenia (dokumenty można przygotować przy pomocy najprostszych edytorów), cechuje się również zwartością, jest więc chętnie stosowany przez niektórych autorów.

Przykłady (cytat i parafraza):

W tym stylu konieczne jest stworzenie w pracy bibliografii załącznikowej.
Poniżej przedstawiono zasady tworzenia wpisów bibliograficznych w stylu harwardzkim.
Odnośniki tworzy się tak, jak to podano w powyższym przykładzie.

Książki

Nazwisko autora , Inicjały imion , rok wydania . Tytuł książki . miejsce wydania : wydawnictwo .

Przykład

Uwaga: gdy dany autor opublikował więcej niż jedną pracę w roku, to do numeru oznaczającego rok dodajemy literę, tak aby każda praca była jednoznacznie identyfikowalna.

Rozdziały w książkach - pracach zbiorowych

Nazwisko autora , Inicjały imion , rok wydania . Tytuł rozdziału . W: Tytuł książki . miejsce wydania : wydawnictwo , s. strony od-do .

Przykład:

Artykuły z czasopism

Nazwisko autora , Inicjały imion , rok wydania . Tytuł artykułu Tytuł czasopisma , tom/numer czasopisma , ss. strony od-do .

Przykład:

Dla osób piszących teksty po angielsku zalecany jest odmiana stylu harwardzkiego opracowana w Anglia Ruskin University (strona zawiera doskonałe podręcznik zasad cytowania różnorodnych materiałów).
Pewną pomocą dla studentów może być również generator cytowań w stylu harwardzkim (należy sprawdzić zgodność z klonem stylu, którego się używa).

Inne style cytowania

Zobacz także rozdział dotyczący stylów cytowania w menadżerze bibliografii Zotero.